مقایسه کیفیت خواب و ارتباط آن با شدت خستگی در بین کارگران روزکار و شب کار در کارخانه قند در سال ۱۳۹۰

زمینه و هدف: خواب یکی از نیازهای مهم برای زیستن است. کمبود خواب و خستگی در دراز مدت موجب از هم گسیختگی بنیاد جسمی و روانی فرد شده و علاوه بر بروز مشکلات بهداشتی، راندمان کاری افراد را نیز کاهش می دهد. با توجه به تهدیدات ناشی از کیفیت خواب نامطلوب، پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت کیفیت خواب و ارتباط آن با شدت خستگی در بین کارگران روزکار و شب کار، طراحی و اجرا گردیده است.   مواد و روش ها: این مطالعه از نوع مقطعی بر روی 121 نفر از کارگران کارخانه قند کرمانشاه که به صورت تصادفی انتخاب شدند، در سال 1390 انجام گرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه استاندارد کیفیت خواب پیتزبرگ ] ( pittsburgh [sleep quality index (psqi ، مقیاس شدت خستگی و پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک، استفاده گردید. داده ها توسط آزمون های همبستگی پیرسون و تی مستقل، من ویتنی، آنووا و کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.   یافته ها: کیفیت خواب روزکاران مطلوب تر از شب کاران بود (نمره کل 7/2±2/6 در مقابل 5/4±9) (001/0= p ). در روزکاران نسبت به شب کاران، زمان لازم برای به خواب رفتن کمتر (13±7/19دقیقه در مقابل 8/17±2/29) (002/0= p ) و طول مدت خواب واقعی، بیشتر (2/1±6 ساعت در مقابل 8/1±7/4) (001/0= p ) بود. شب کاران نسبت به روزکاران، مصرف داروی خواب آور (9/28% در مقابل 5/11%) (012/0= p ) و اختلالات خواب (8/53% در مقابل 13%) (001/0= p ) بیشتری داشتند. در کارگران با افزایش شدت خستگی، کیفیت خواب نامطلوب تر بود (001/0= p ).   نتیجه گیری: نتایج نشان داد که کار کردن در ساعاتی ناهماهنگ با ریتم سیرکادین، می تواند منجر به کیفیت خواب نامطلوب در افراد گردد. با آموزش کارگران جهت آشنایی با مشکلات ناشی از کم خوابی، توصیه به آن ها جهت جبران کم خوابی ها در فرصت های پیش آمده و با برنامه ریزی بهتر شیفت های کاری توسط مدیران، کیفیت خواب افراد بهبود می یابد.   واژه های کلیدی: خواب، خستگی، کارخانه قند، کارگران روزکار و شب کار